Greenfox - Η φιλοσοφία « ΖΕΝ» στον κήπο

Η φιλοσοφία « ΖΕΝ» στον κήπο

Νίκη Ν. Κεφαλά
Γεωπόνος
niki.kefala@greenfox.gr

Ένα υπέροχο μυστήριο τυλίγει τον κήπο Ζεν... η δυτική νοοτροπία καθιστά δύσκολη την κατανόηση της Βουδιστικής Φιλοσοφίας και ακόμα δυσκολότερη την εφαρμογή της στον κήπο ως πράξη διαλογισμού και όχι ως απλή κηπουρική.

Σκοπός της διδασκαλίας του Ζεν είναι να βρούμε τη φύση μας, να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, να σπάσουμε τα όρια της νόησης και να επιτρέψουμε τη διαύγεια αυτής. Οι Ιάπωνες θεωρούνται οι κύριοι εκπρόσωποι της, αφήνοντας την διάταξη των φυτών ή τα ακριβή διαστήματα από κάθε πέτρα και δένδρο να καταμαρτυρούν την απλότητα και την καθαρότητα της έκφρασης. Γνωρίζοντας τι πρέπει να παραλείψουν και πως να χειριστούν το κενό και την σιωπή, δημιουργούν έναν κήπο στον οποίο αντικατοπτρίζεται η φύση στην πιο καθαρή μορφή της.

Ένας κήπος Ζεν, αποτελεί σμίκρυνση του φυσικού τοπίου και τόσο ο σχεδιασμός όσο και η διατήρηση του, αποτελούν μέρος μιας διαδικασίας διαλογισμού.

Στην Ιαπωνική αρχιτεκτονική κήπων, τίποτα δεν είναι τυχαίο! Αντίθετα όλα προκύπτουν μετά από προσεκτική μελέτη με τελικό σκοπό την αρμονία. Γι’αυτό ο σχεδιασμός κήπου Ζεν είναι άρρηκτα δεμένος με τον σχεδιασμό της κατοικίας καθώς πρέπει να είναι ορατός από το εσωτερικό του σπιτιού και να επιτρέπει μέσω μεγάλων ανοιγμάτων την εισχώρηση της φύσης και του φωτός μέσα σ’ αυτό.

Αν περπατούσαμε μέσα σ’ έναν κήπο Ζεν, ξεχνώντας τους απόλυτα δομημένους και συμμετρικούς ευρωπαϊκούς κήπους, θα χανόμασταν στο χώρο και στο χρόνο – πρωταρχική επιδίωξη της Ιαπωνικής κηπουρικής – και θα μας περικύκλωνε η αρμονική ασυμμετρία της φύσης. Αόρατες γραμμές και καμπύλες ακολουθούν τις πορείες φυσικών στοιχείων, με το απαραίτητο τρεχούμενο νερό να υπενθυμίζει τη διάβαση του χρόνου και τις πέτρες τοποθετημένες κατά μήκος των διαβάσεων, να συμβολίζουν τις σημαντικές πτυχές στο ταξίδι της ζωής. Το αμμοχάλικο και η άμμος «χτενίζονται» με τσουγκράνες σε κυκλικές και παράλληλες κινήσεις δίνοντας την ψευδαίσθηση του νερού. Μικροσκοπικά μπονσάι, φτέρες, βρύα, μαύρα πεύκα και οξιές συμβολίζουν τη μονιμότητα της φύσης και φυτά μικροκαμωμένα με γήινες αποχρώσεις ή έντονες χρωματικές αντιθέσεις, παραπέμπουν στον κύκλο των τεσσάρων εποχών και την απεικόνιση των διαθέσεων. Τα μπαμπού χρησιμοποιούνται σαν φράχτης που δημιουργεί «φιλικά» σύνορα με τον έξω κόσμο. Μεταλλικά διακοσμητικά στοιχεία τοποθετημένα διακριτικά ανάμεσα στις φυλλωσιές συμπληρώνουν την εικόνα αναδεικνύοντας την ίδια την φύση ως απόλυτη τέχνη.

Έτσι ο κήπος μετατρέπεται σε χώρο γαλήνης και στοχασμού που μαγνητίζει και τραβάει τον επισκέπτη μακριά από τον θόρυβο του κόσμου, με μόνο σκοπό την πνευματική και ψυχική του ανάταση. Και δεν είναι δύσκολο πια να συναντήσει τα ξωτικά που τον συντρόφευαν παιδί...ή μήπως τον συντροφεύουν ακόμα;...